পঞ্চায়তীৰাজ ব্যৱস্থা কি?

পঞ্চায়তীৰাজ ব্যৱস্থা কি?

গ্ৰাম্য উন্নয়নৰ বাবে ভাৰতীয় প্ৰশাসনৰ তিনিটা স্তৰৰ গাঁথনিক পঞ্চায়তী ৰাজ বোলা হয়। পঞ্চায়তী ৰাজৰ লক্ষ্য হৈছে জিলা, মণ্ডল আৰু গাঁৱত স্থানীয় স্বশাসন গঢ়ি তোলা।

পঞ্চায়তীৰাজ ব্যৱস্থাৰ পৰিচয়

গ্ৰাম্য উন্নয়ন পঞ্চায়তীৰাজৰ অন্যতম প্ৰধান উদ্দেশ্য আৰু ভাৰতৰ নাগালেণ্ড, মেঘালয় আৰু মিজোৰামৰ বাহিৰে সকলো ৰাজ্যতে দিল্লীৰ বাহিৰে সকলো কেন্দ্ৰীয় শাসিত অঞ্চলতে এই কথা প্ৰতিষ্ঠা কৰা হৈছে। আৰু আন কিছুমান বিশেষ ক্ষেত্ৰ। এই ক্ষেত্ৰসমূহৰ ভিতৰত আছে:

• ৰাজ্যসমূহৰ অনুসূচিত এলেকা আৰু জনজাতীয় অঞ্চলসমূহ
• মণিপুৰৰ পাহাৰীয়া অঞ্চল যাৰ বাবে জিলা পৰিষদ আছে আৰু
• পশ্চিম বংগৰ দাৰ্জিলিং জিলা যাৰ বাবে দাৰ্জিলিং গোৰ্খা পাহাৰ পৰিষদ আছে,

ভাৰতৰ পঞ্চায়তীৰাজ ব্যৱস্থা কেৱল স্বাধীনতাৰ পিছৰ পৰিঘটনা নহয়। দৰাচলতে ভাৰতৰ গ্ৰাম্য অঞ্চলৰ প্ৰধান ৰাজনৈতিক অনুষ্ঠানটো হৈছে যুগ যুগ ধৰি গাঁও পঞ্চায়ত। প্ৰাচীন ভাৰতত পঞ্চায়তসমূহ সাধাৰণতে কাৰ্যবাহী আৰু ন্যায়িক ক্ষমতা থকা পৰিষদ হিচাপে নিৰ্বাচিত হৈছিল। বিদেশী আধিপত্য, বিশেষকৈ মোগল আৰু ব্ৰিটিছ আৰু স্বাভাৱিক আৰু বলপূৰ্বক আৰ্থ-সামাজিক পৰিৱৰ্তনে গাঁৱৰ পঞ্চায়তৰ গুৰুত্ব ক্ষুণ্ণ কৰি পেলাইছিল। কিন্তু স্বাধীনতাৰ পূৰ্বৰ কালত পঞ্চায়তসমূহ গাঁৱৰ বাকী অংশৰ ওপৰত উচ্চ জাতিৰ আধিপত্যৰ আহিলা আছিল, যিয়ে হয় আৰ্থ-সামাজিক অৱস্থা বা জাতি স্তৰৰ ওপৰত ভিত্তি কৰি বিভাজনক আৰু আগুৱাই লৈ গৈছিল।

পঞ্চায়তী ৰাজ ব্যৱস্থাৰ বিৱৰ্তনে অৱশ্যে সংবিধানৰ খচৰা প্ৰস্তুত কৰাৰ পিছত স্বাধীনতা লাভৰ পিছত ফিলিপ পাইছিল। ৪০ নং অনুচ্ছেদত ভাৰতৰ সংবিধানত নিৰ্দেশ দিয়া হৈছিল: “ৰাজ্যই গাঁও পঞ্চায়তসমূহ সংগঠিত কৰাৰ বাবে পদক্ষেপ গ্ৰহণ কৰিব আৰু তেওঁলোকক প্ৰয়োজনীয় ক্ষমতা আৰু কৰ্তৃত্ব প্ৰদান কৰিব লাগিব আত্মশাসনৰ একক হিচাপে কাম কৰিবলৈ সক্ষম কৰে”।

গ্ৰাম্য পৰ্যায়ত স্বশাসনৰ ৰূপায়ণৰ বিষয়ে অধ্যয়ন কৰিবলৈ ভাৰত চৰকাৰে কেইবাখনো সমিতি নিযুক্তি দিছিল আৰু লগতে এই লক্ষ্যত উপনীত হোৱাৰ পদক্ষেপৰ পৰামৰ্শও দিছিল।

নিযুক্তি দিয়া সমিতিসমূহ হ’ল-

• বলৱন্ত ৰায় মেহতা কমিটি
• অশোক মেহতা কমিটি
• জি ভি কে ৰাও কমিটি
• এল এম সিংভি কমিটি

বলৱন্ত ৰায় মেহতা কমিটি

১৯৫৭ চনত এই সমিতিখন নিযুক্তি দিয়া হৈছিল, সামূহিক উন্নয়ন কাৰ্যসূচী আৰু ৰাষ্ট্ৰীয় সম্প্ৰসাৰণ সেৱাৰ উন্নত কামৰ বাবে ব্যৱস্থা পৰীক্ষা আৰু পৰামৰ্শ দিবলৈ। কমিটীয়ে গণতান্ত্ৰিক বিকেন্দ্ৰীকৃত স্থানীয় চৰকাৰ গঠনৰ পৰামৰ্শ আগবঢ়ায় যিখন পঞ্চায়তী ৰাজ নামেৰে পৰিচিত হ’ল।

বলৱন্ত ৰায় মেহতা কমিটিৰ পৰামৰ্শসমূহঃ

• তিনি স্তৰৰ পঞ্চায়তীৰাজ ব্যৱস্থা: গ্ৰাম পঞ্চায়ত, পঞ্চায়ত সমিতি আৰু জিলা পৰিষদ।
• গাঁও পঞ্চায়ত গঠন কৰিবলৈ প্ৰত্যক্ষভাৱে নিৰ্বাচিত প্ৰতিনিধি আৰু পঞ্চায়ত সমিতি আৰু জিলা পৰিষদ গঠনৰ বাবে পৰোক্ষভাৱে নিৰ্বাচিত প্ৰতিনিধি।
• পৰিকল্পনা আৰু উন্নয়ন পঞ্চায়তী ৰাজ ব্যৱস্থাৰ প্ৰধান উদ্দেশ্য।
• পঞ্চায়ত সমিতি কাৰ্যবাহী সংস্থা হ’ব লাগে আৰু জিলা পৰিষদে পৰামৰ্শ আৰু তত্বাৱধায়ক সংস্থা হিচাপে কাম কৰিব।
• জিলা পৰিষদৰ অধ্যক্ষ হিচাপে নিযুক্তি দিয়া হ’ব জিলা উপায়ুক্ত।
• ইয়াৰ উপৰিও সম্পদৰ ব্যৱস্থা কৰিবলৈ অনুৰোধ জনায় যাতে তেওঁলোকে নিজৰ কৰ্তব্য আৰু দায়িত্ব পালন কৰাত সহায় কৰিব পাৰে।

বলৱন্ত ৰায় মেহতা কমিটীয়ে দেশৰ পঞ্চায়তসমূহৰ উন্নয়নক আৰু অধিক সজীৱ কৰি তুলিলে, প্ৰতিবেদনত পৰামৰ্শ দিয়া হৈছে যে পঞ্চায়তী ৰাজ প্ৰতিষ্ঠানসমূহে সমগ্ৰ দেশতে সামূহিক উন্নয়ন কাৰ্যসূচীত যথেষ্ট ভূমিকা ল’ব পাৰে। এইদৰে পঞ্চায়তসমূহৰ উদ্দেশ্য আছিল সুপৰিকল্পিত কাৰ্যসূচীৰ সহায়ত স্থানীয় লোকসকলৰ ফলপ্ৰসূ অংশগ্ৰহণৰ জৰিয়তে গণতান্ত্ৰিক বিকেন্দ্ৰীকৰণ। আনকি ভাৰতৰ তদানীন্তন প্ৰধানমন্ত্ৰী পণ্ডিত জৱাহৰলাল নেহৰুৱেও পঞ্চায়ত ব্যৱস্থাক ৰক্ষা কৰি কয়, “… . . গাঁৱৰ জনসাধাৰণক কৰ্তৃত্ব আৰু ক্ষমতা দিব লাগিব …. পঞ্চায়তক ক্ষমতা দিওঁ।”

অশোক মেহতা কমিটি

ভাৰতৰ অৱনতি ঘটা পঞ্চায়তীৰাজ ব্যৱস্থাক পুনৰুজ্জীৱিত আৰু শক্তিশালী কৰাৰ ব্যৱস্থাৰ পৰামৰ্শ দিবলৈ ১৯৭৭ চনত এই সমিতিখন নিযুক্তি দিয়া হৈছিল।

স্বাধীনতা দিৱসৰ কুইজ 2024

অশোক মেহতা কমিটিৰ মূল পৰামৰ্শসমূহ হ’ল:

• তিনিটা স্তৰৰ ব্যৱস্থাৰ ঠাইত দুস্তৰীয় ব্যৱস্থাৰ ব্যৱস্থা কৰিব লাগে: জিলা পৰিষদ (জিলা পৰ্যায়) আৰু মণ্ডল পঞ্চায়ত (গাঁৱৰ এটা গোট)।
• ৰাজ্যিক পৰ্যায়ৰ পিছত প্ৰথম পৰ্যায়ৰ তত্বাৱধান হিচাপে জিলা পৰ্যায়।
• জিলা পৰিষদ কাৰ্যকৰী সংস্থা হ’ব লাগে আৰু জিলা পৰ্যায়ত পৰিকল্পনাৰ দায়বদ্ধ হ’ব লাগে।
• প্ৰতিষ্ঠানসমূহে (জিলা পৰিষদ আৰু মণ্ডল পঞ্চায়ত) নিজৰ আৰ্থিক সম্পদ সংগ্ৰহৰ বাবে বাধ্যতামূলক কৰ ক্ষমতা লাভ কৰিবলৈ।

জি ভি কে ৰাও কমিটি

১৯৮৫ চনত পৰিকল্পনা আয়োগে নিযুক্তি দিয়া সমিতিখনে স্বীকাৰ কৰে যে আমোলাতন্ত্ৰিকতাৰ ফলত উন্নয়ন তৃণমূল পৰ্যায়ত দেখা নগ’ল যাৰ ফলত পঞ্চায়ত ৰাজ প্ৰতিষ্ঠানসমূহক ‘শিপাবিহীন তৃণমূল’ বুলি সম্বোধন কৰা হয়। সেয়েহে ই কিছুমান মূল পৰামৰ্শ আগবঢ়াইছিল যিবোৰ তলত দিয়া ধৰণৰ:

বাক্য কাক বোলে?

• গণতান্ত্ৰিক বিকেন্দ্ৰীকৰণৰ আঁচনিত জিলা পৰিষদক আটাইতকৈ গুৰুত্বপূৰ্ণ সংস্থা হ’ব। জিলা পৰ্য্যায়ত উন্নয়নমূলক কাৰ্যসূচী পৰিচালনাৰ বাবে জিলা পৰিষদক প্ৰধান সংস্থা হ’ব লাগে।
• গ্ৰাম্য উন্নয়নমূলক কাৰ্যসূচীসমূহৰ নিৰ্দিষ্ট পৰিকল্পনা, ৰূপায়ণ আৰু নিৰীক্ষণৰ সৈতে জিলা আৰু পঞ্চায়তীৰাজ ব্যৱস্থাৰ নিম্নস্তৰসমূহক নিযুক্তি দিয়া হ’ব।
• জিলা উন্নয়ন আয়ুক্তৰ পদ সৃষ্টি হ’ব। তেওঁ হ’ব জিলা পৰিষদৰ মুখ্য কাৰ্যবাহী বিষয়া।
• পঞ্চায়তী ৰাজ ব্যৱস্থাৰ পৰ্যায়ৰ নিৰ্বাচন নিয়মীয়াকৈ অনুষ্ঠিত কৰিব লাগে।

এল এম সিংভি কমিটি

গণতন্ত্ৰ আৰু উন্নয়নৰ বাবে পঞ্চায়তীৰাজ ব্যৱস্থাক পুনৰুজ্জীৱিত কৰাৰ পদক্ষেপৰ পৰামৰ্শ দিয়া মূল উদ্দেশ্যেৰে ভাৰত চৰকাৰে ১৯৮৬ চনত এই সমিতিখন নিযুক্তি দিছিল। এল এম সিংভি কমিটিয়ে তলত দিয়া পৰামৰ্শসমূহ আগবঢ়াইছিল।

• পঞ্চায়তীৰাজ ব্যৱস্থাক সাংবিধানিকভাৱে স্বীকৃতি দিবলৈ কমিটীয়ে পৰামৰ্শ আগবঢ়ায়। ইয়াৰ উপৰিও পঞ্চায়তীৰাজ ব্যৱস্থাৰ বাবে মুক্ত আৰু নিকা নিৰ্বাচনক স্বীকৃতি দিবলৈ সাংবিধানিক বিধানৰ পৰামৰ্শ আগবঢ়ায়।
• গাঁও পঞ্চায়তখন অধিক কাৰ্যক্ষম কৰি তুলিবলৈ গাঁওসমূহ পুনৰ সংগঠিত কৰাৰ পৰামৰ্শ সমিতিখনে আগবঢ়ায়।
• ইয়াত পৰামৰ্শ দিয়া হৈছিল যে গাঁও পঞ্চায়তসমূহৰ কাম-কাজৰ বাবে অধিক বিত্তীয় সাহায্য থাকিব লাগে।
• পঞ্চায়তীৰাজ প্ৰতিষ্ঠানসমূহৰ নিৰ্বাচন সম্পৰ্কীয় বিষয়সমূহ আৰু ইয়াৰ কাৰ্য্যকলাপ সম্পৰ্কীয় অন্যান্য বিষয়সমূহৰ বিচাৰৰ বাবে প্ৰতিখন ৰাজ্যত ন্যায়িক ন্যায়াধিকৰণ গঠন কৰা হ’ব।

ভাষণ কেনেকৈ দিব লাগে? ভাষণ দিয়াৰ নিয়ম

এই সকলোবোৰ কথাই এই যুক্তিৰ আগুৱাই লৈ যায় যে পঞ্চায়তসমূহে স্থানীয় সমস্যা চিনাক্তকৰণ আৰু সমাধানৰ ক্ষেত্ৰত অতি ফলপ্ৰসূ হ’ব পাৰে, গাঁৱৰ মানুহক উন্নয়নমূলক কাম-কাজত জড়িত কৰিব পাৰে, ৰাজনীতি চলি থকা বিভিন্ন স্তৰৰ মাজত যোগাযোগৰ উন্নতি সাধন কৰিব পাৰে, নেতৃত্বৰ দক্ষতা বিকাশ কৰিব পাৰে আৰু মুঠতে মৌলিক কামত সহায় কৰিব পাৰে ৰাজ্যসমূহত অত্যধিক গাঁথনিগত পৰিৱৰ্তন নকৰাকৈ উন্নয়ন। ৰাজস্থান আৰু অন্ধ্ৰপ্ৰদেশে প্ৰথমে ১৯৫৯ চনত পঞ্চায়তী ৰাজ গ্ৰহণ কৰিছিল, পিছলৈ আন ৰাজ্যসমূহেও অনুসৰণ কৰিছিল।

যদিও অৱস্থাৰ মাজত তাৰতম্য আছে, কিছুমান বৈশিষ্ট্য আছে যিবোৰ সাধাৰণ। উদাহৰণস্বৰূপে প্ৰায়বোৰ ৰাজ্যতে গাঁও পৰ্যায়ৰ পঞ্চায়ত, ব্লক পৰ্যায়ৰ পঞ্চায়ত সমিতি আৰু জিলা পৰ্য্যায়ৰ জিলা পৰিষদকে ধৰি তিনিমহলীয়া গাঁথনি-প্ৰতিষ্ঠানিককৰণ কৰা হৈছে। নাগৰিক সমাজৰ সংগঠন, বুদ্ধিজীৱী আৰু প্ৰগতিশীল ৰাজনৈতিক নেতাসকলৰ অবিৰত প্ৰচেষ্টাৰ বাবে সংসদে সংবিধানৰ দুটা সংশোধনী গৃহীত কৰে – ৭৩^তম সংবিধান সংশোধনীৰ বাবে গ্ৰাম্য স্থানীয় সংস্থা (পঞ্চায়ত) আৰু নগৰীয়া স্থানীয় সংস্থা (পৌৰসভা)ৰ বাবে ৭৪^তম সংবিধান সংশোধনে তেওঁলোকক ‘আত্মশাসনৰ প্ৰতিষ্ঠান’ কৰি তোলা। এবছৰৰ ভিতৰতে সকলো ৰাজ্যই সংশোধিত সাংবিধানিক বিধান অনুসৰি নিজৰ নিজৰ আইন গৃহীত কৰিলে।

পঞ্চায়তীৰাজ ব্যৱস্থা ৰ ইতিহাস

স্বাধীনতাৰ পিছত ভাৰতত স্থানীয় চৰকাৰৰ ৰূপবোৰ থাকিলেও সংবিধান নিৰ্মাতাসকল এই চৰকাৰসমূহৰ পৰিচালনা আৰু কাৰ্যক্ষমতাত সন্তুষ্ট নাছিল। এইদৰে, সঠিক গাঁথনিৰ সৈতে স্থানীয় চৰকাৰ গঠন কৰিবলৈ সংবিধানৰ ফ্ৰেমৱৰ্কসকলে সংবিধানৰ ৪০ নং অনুচ্ছেদৰ বিধানসমূহ নিৰ্দেশনামূলক নীতিসমূহত অন্তৰ্ভুক্ত কৰিছিল য’ত গাঁও পঞ্চায়ত গঠন আৰু মসৃণতা নিশ্চিত কৰিবলৈ প্ৰয়োজনীয়তা অনুসৰি ক্ষমতা আৰু কৰ্তৃত্ব বিতৰণৰ কথা উল্লেখ কৰা হৈছিল আৰু দেশৰ তৃণমূল পৰ্যায়তো চৰকাৰৰ দক্ষ কাম-কাজ।

পিছলৈ সেই সময়ছোৱাত চাৰিখন সমিতি গঠনৰ জৰিয়তে ১৯৫৭ চনৰ পৰা ১৯৮৬ চনৰ ভিতৰত স্থানীয় স্বশাসন গঠন হৈছিল। সমিতিসমূহৰ সবিশেষ আৰু তেওঁলোকৰ তথ্যসমূহ তলত উল্লেখ কৰা হৈছে,

বলৱন্ত ৰায় মেহতা সমিতি (১৯৫৭) –১৯৫৭ চনত বলৱন্ত ৰায় মেহতা সমিতিৰ দুটা কাৰ্যসূচী অধ্যয়নৰ বাবে চৰকাৰে নিযুক্তি দিয়ে। ১৯৫৭ চনৰ নৱেম্বৰ মাহত কমিটীয়ে এই প্ৰতিবেদন দিছিল।প্ৰতিবেদনত প্ৰথমতে, ‘গণতান্ত্ৰিক বিকেন্দ্ৰীকৰণ’ শব্দটো অন্তৰ্ভুক্ত কৰা হৈছিল।

বলৱন্ত ৰায় মেহতা কমিটীয়ে দাখিল কৰা প্ৰতিবেদনত তলত দিয়া নিৰ্দেশনা,

• প্ৰতিবেদন অনুসৰি জিলা পৰিষদৰ অধ্যক্ষ হ’ব লগা হৈছে জিলা উপায়ুক্তগৰাকী।
• তিনিওটা স্তৰলৈ সম্পদ আৰু ক্ষমতাৰ হস্তান্তৰ কৰাটো নিশ্চিত কৰিব লাগিব।
• গ্ৰাম পঞ্চায়ত, পঞ্চায়তী সমিতি আৰু পৰিষদৰ উপাদানসমূহৰ সৈতে ৩ স্তৰৰ পঞ্চায়তী ৰাজ ব্যৱস্থা স্থাপন কৰাটো প্ৰয়োজন 

বৰ্তমানৰ ৰাষ্ট্ৰীয় উন্নয়ন পৰিষদে প্ৰতিবেদনৰ তথ্য আৰু পৰামৰ্শ গ্ৰহণ কৰে। কিন্তু, ই ৰাজ্যসমূহে সাৰ্বজনীন আৰ্হিৰ এক কঠিন গোট অনুসৰণ কৰিবলৈ জোৰ দিয়া নাছিল। বৰঞ্চ ই সকলো ৰাজ্যকে বহল মৌলিক দিশবোৰ একেই থাকি নিজৰ আৰ্হি অন্তৰ্ভুক্ত কৰাৰ অনুমতি দিছিল। এই কাৰ্য্যবিধিৰ ভিত্তিত ৰাজস্থান আৰু তাৰ পিছত অন্দ্ৰ প্ৰদেশ পঞ্চায়তী ৰাজ ব্যৱস্থাৰ লগত খাপ খুৱাই লোৱা দেশৰ প্ৰথম দুখন ৰাজ্য।

অশোক মেহতা সমিতি (১৯৭৮) –

এই সমিতিখন ভাৰতৰ তেতিয়াৰ শাসকীয় চৰকাৰ জনতা চৰকাৰে পঞ্চায়তীৰাজ প্ৰতিষ্ঠানসমূহৰ অধ্যয়নৰ বাবে গঠন কৰিছিল। কমিটীয়ে নিজৰ প্ৰতিবেদনত ১৩০ টাতকৈও অধিক পইণ্ট দাখিল কৰিছিল আৰু কিছুমান বিশিষ্ট পইণ্ট তলত উল্লেখ কৰা হৈছে,

• কমিটীয়ে বৰ্তমানৰ ৩ টায়াৰ ব্যৱস্থাৰ ঠাইত দুটা স্তৰৰ ব্যৱস্থাৰ পৰামৰ্শ আগবঢ়ায়।
• কমিটীয়ে পঞ্চায়তীৰাজ প্ৰতিষ্ঠানসমূহক বাধ্যতামূলক কৰ ক্ষমতা প্ৰদানৰ পৰামৰ্শ আগবঢ়ায়।
• অশোক মেহতা সমিতিয়ে পঞ্চায়তীৰাজ প্ৰতিষ্ঠানসমূহক সাংবিধানিক স্বীকৃতি প্ৰদানৰ পৰামৰ্শও আগবঢ়ায়।
• সমিতিখনে জিলা পৰিষদক ৰাজ্যিক পৰ্যায়ত পৰিকল্পনাৰ দায়িত্ব লোৱাৰ পৰামৰ্শ আগবঢ়ায়।
• অশোক মেহতা সমিতিৰ পৰামৰ্শ মতে পঞ্চায়তীৰাজৰ বাবে ৰাজ্যিক মন্ত্ৰী পৰিষদে এজন মন্ত্ৰী নিযুক্তি দিয়ে।

জিভিকে ৰাও কমিটি (১৯৮৫) –

পৰিকল্পনা আয়োগে নিৰ্ধাৰণ কৰি থকা প্ৰতিশ্ৰুতিত উল্লেখ কৰা হৈছে যে এই প্ৰতিষ্ঠানসমূহৰ পৰা উন্নয়নৰ পদ্ধতিসমূহ কাঢ়ি লোৱা হৈছে আৰু ব্যৱস্থাটোৰ উল্লেখ কৰা হৈছে, ‘শিপাবিহীন ঘাঁহ।’ ১৯৮৫ চনৰ জিভিকে ৰাও কমিটীয়ে তেওঁলোকৰ অধ্যয়নৰ ভিত্তিত তলত দিয়া পৰামৰ্শসমূহ প্ৰদান কৰিছিল,

• জিলা পৰিষদক সৰ্বোচ্চ অগ্ৰাধিকাৰ দিয়া হ’ব আৰু পৰিষদে চম্ভালিবলগীয়া পৰ্যায়ত উন্নয়নমূলক কাৰ্যসূচীসমূহ প্ৰদান কৰা হ’ব।
• নিয়মীয়াকৈ এই পৰ্যায়ত নিয়মীয়াকৈ নিৰ্বাচন অনুষ্ঠিত কৰিব লাগে।
• ডিডিচিৰ পদ গঠন আৰু উপায়ুক্তগৰাকীয়ে জিলা পৰিষদৰ মুখ্য কাৰ্যবাহী বিষয়া হিচাপে কাম কৰিব বুলি কমিটীয়ে পৰামৰ্শ দিয়ে।

এল এম সিংভী কমিটি (১৯৮৬) –

‘গণতন্ত্ৰ আৰু উন্নয়নৰ বাবে পঞ্চায়তীৰাজ প্ৰতিষ্ঠানসমূহ পুনৰুজ্জীৱিতকৰণ’ৰ লক্ষ্যৰে এই সমিতিখন গঠন কৰিছিল তেতিয়াৰ প্ৰধানমন্ত্ৰী ৰাজীৱ গান্ধীয়ে। এল এম সিংৱী সমিতিয়ে তলত উল্লেখ কৰা বিষয়সমূহৰ পৰামৰ্শ আগবঢ়ায়,

• পি আৰ আই প্ৰতিষ্ঠানসমূহৰ বাবে সাংবিধানিক স্বীকৃতি প্ৰদান কৰা।
• গাঁৱৰ থুপৰ বাবে ন্যায় পঞ্চায়ত স্থাপন কৰা।

৭৩ নং সংশোধনীৰ অধীনত পঞ্চায়তী ৰাজ ব্যৱস্থা। 

১৯৯২ চনৰ ভিতৰত সংবিধানত দুটা নতুন ধাৰা সংযোজন কৰা হয়, নৱম আৰু নৱম-এ। সংশোধনীৰ ফলত পঞ্চায়ত আৰু পৌৰসভাৰ কাম-কাজৰ সবিশেষ তথ্য সন্নিবিষ্ট কৰা দুখন সূচীও অন্তৰ্ভুক্ত কৰা হয়। সূচীসমূহ হৈছে অনুসূচী ১১ আৰু অনুসূচী ১২।সূচীসমূহে প্ৰতিখন ৰাজ্যৰ বাবে কাম কৰা পঞ্চায়তীৰ তিনিটা স্তৰৰ ব্যৱস্থা প্ৰদান কৰে। গাঁও, মধ্যম আৰু জিলা পৰ্যায়ত।